Iedere week heeft hier in de westerse wereld zeven dagen. Dat weten we allemaal. Doorgaans bestaande uit vijf werkdagen en twee weekenddagen. Duizenden jaren geleden ontstond dit systeem uit de ruilhandel van de Babyloniërs. Zij hadden de benamingen voor de weekdagen overgenomen uit het Sanskriet en legden de basis voor de huidige tijdrekening die we hier in Europa en het overgrote deel van de rest de wereld hanteren. Voor de één is dat een sleur, voor de ander een heilzame formule, een onwrikbaar feit waar niemand verder nog bij stil staat sinds de invoering van de Gregoriaanse kalender. Maar wat nou als we die magische verhouding eens doorbreken? Wat zou het opleveren als een week niet zeven maar vier dagen had?
Stel je dit eens voor: na maandag komt woensdag. Vrijdag is de derde werkdag van de week en zaterdag is dan de enige weekenddag. Want als we op de werkdagen iets moeten inleveren, moet er onvermijdelijk ook in het weekend gesneden worden. Vaarwel dus dinsdag, donderdag en zondag.
Dat is in het begin natuurlijk wel even wennen. Toch is het een kalendervorm waarvan ik meen dat we er al snel allemaal gelukkiger van worden. Je week bijvoorbeeld vliegt voorbij doordat het sneller weekend is en je vlot van je rust, familie en andere privé-beslommeringen kunt genieten. Uiteraard is het met je weekend na één dag ook snel bekeken, maar het positieve vooruitzicht is wel dat je aankomende werkweek niet lang zal duren. Het vervelende ‘maandagmorgen’-gevoel zal binnen de perken blijven. Normaal ging je aan het begin van de week weer naar je werk met het gevoel van Kut, moet ik alweer?Met de nadruk op alweer zal dat gevoel wellicht versterken, je kunt je nu echter troosten met de gedachte dat de ellende na drie dagen voorbij is. Vaarwel deprimaandag! Daar doen we niet meer aan. Die dag pak je om vier uur even een Cup-a-soupje en droom je al weg bij het idee dat je na twee dagen wederom aan je eigen dingen toe kunt komen. De dag erop vliegt ook zo om, want na vier uur komt die ‘man met de zaag’ z’n klusje doen om de week doormidden te zagen. Heerlijk. Nog maar anderhalve dag en dan is het weer zover, weekend! Vrijdag is er traditioneel eentje waarop men met een ander soort mentaliteit op werk verschijnt, de uitzonderingen daargelaten die iedere werkdag als vrijdag beschouwen. Kom gerust in je vrijetijdskleding, want ‘casual friday’ moeten we wel in eren houden natuurlijk. Maar zet wel even een tandje bij, want de werkzaamheden moeten nou eenmaal wel af. Het kan niet alleen maar lol zijn.
De klok rondkijken wordt ook een verouderende bezigheid. Met maar drie werkdagen kun je gerust stellen dat de week voorbij vliegt en voordat je het weet sta je al met één been in het weekend. Zaterdag: uitslapen, boodschappen doen, schoonmoeder bezoeken, een duinwandeling? Het is maar wat je er zelf van wilt maken. Maar pak wel je rust. Voordat je het weet moet je weer beginnen.
Kortom: als we allemaal wat inleveren – waar hebben we dat eerder gehoord? – dan hebben we er dadelijk plezier van. Als werknemer heb je een prettige korte werkweek en als werkgever heb je ook niet te klagen, want de productiviteit gaat er alleen maar op vooruit.
Vrije dagen.
Je zal het je al hebben afgevraagd: “Hoe zit dat dan met de vakantiedagen? En blijft het aantal dagen in een jaar dan nog wel in evenwicht met hoeveel dagen je nu normaal vrij bent?” (Want je wilt geen vrije dag inleveren natuurlijk!)
Dit is precies waarom alleen de verhouding drie dagen werken en één dag vrij zal werken. Ik heb het doorgerekend en dit is de enige variant die de week van zeven dagen kan vervangen, al moeten we er wel een aantal vakantiedagen bij gaan optellen. Laten we even met de weekenddagen beginnen. Deel je een jaar door zeven, omdat de huidige week zoveel dagen heeft, en vermenigvuldig je de uitkomst vervolgens met twee dan krijg je het aantal weekenddagen die een jaar nu ongeveer bevat. Dan zit je op 104. Voor het gemak ga ik hier even van afgeronde getallen uit. Doe je datzelfde met een week van vier dagen dan wordt dat: 365 gedeeld door vier en dan daarna eigenlijk nog vermenigvuldigd met één (de enige weekenddag) wat resulteert in 91. Dan kom je dus nog dertien weekenddagen te kort. Wat ons brengt op de vakantiedagen. Omdat het aantal vakantiedagen per cao verschilt, reken ik even met het landelijk gemiddelde. Officieel heeft iedere Nederlander ongeveer 25,6 vakantiedagen per kalenderjaar. Om consequent te blijven met m’n afrondingen maak ik daar 26 van. Bij elkaar zijn dat net iets meer dan vijf weken vrij als je ze allemaal achter elkaar zou mogen opnemen. Dat aantal moet dus nodig omhoog, wat ik ook gezegd zou hebben als ik niet met het idee van de week van vier dagen zou zijn gekomen. Dertien erbij! Huppatee. En ineens hebben we 39 dagen vakantie. Omgerekend in het nieuwe model zijn dat acht weken die je vrij kunt opnemen en is het verschil met het aantal weekenddagen meteen teniet gedaan.
Wel lekker, met een week van vier dagen hoef je maar drie dagen van je vakantietegoed te gebruiken om een weekje vrij te nemen.
Openingstijden.
Door zo’n snellere week krijgen bedrijven ook de mogelijkheid om hun beschikbaarheid te vergroten. Winkels, organisaties in het algemeen, productielijnen, helpdesken, banken, met dit model zullen zij slechts een kwart van de tijd gesloten hoeven te zijn dat een week lang is. Je kunt het zelfs zo invoeren dat bedrijven met speciale weekdiensten gaan werken, waarbij de ene helft van het personeel maandag, woensdag en vrijdag werkt, terwijl de andere helft van het personeel woensdag, vrijdag en zaterdag aanwezig is. Voor de laatste groep werknemers is maandag dan dus hun weekenddag. Voor winkels is dit ook ideaal, want zo kun je eigenlijk altijd open zijn en kun je als consument altijd terecht voor een boodschap. Wil je je hypotheek afsluiten of moet je even bij het gemeentehuis langs om je paspoort te verlengen? Nu moet je daar nog een dag of een paar uurtjes voor opnemen, maar met het systeem van vier dagen kun je eindelijk op ieder gewenst moment terecht. Dat wil zeggen, als we het zo invoeren dat bedrijven in deze afwisselende weekdiensten gaan draaien met hun personeel.
Een weekendje weg.
Het enige wat een probleem lijkt te geven is de behoefte om even een weekend weg te kunnen gaan. Toch is er met nog een kleine aanpassing aan de nieuwe weekvorm daar zo een mouw aan te passen. Allereerst heb je voortaan 39 vakantiedagen in plaats van de gemiddelde 25,6. Dus daar kun je sowieso creatief mee omspringen. Je hoeft ze niet per se achter elkaar te gebruiken. Bovendien kun je vaak, in het huidige systeem, maximaal drie weken achter elkaar opnemen. Wat we ook met elkaar kunnen afspreken is dat we gebruik gaan maken van zogenaamde ‘doorschuifdagen’. Ik stel voor dat we iedere werkende Nederlander het recht geven daar minimaal drie stuks per kalenderjaar van te mogen inzetten. Het werkt zo dat wanneer jij altijd op zaterdag vrij bent, je bij jouw werkgever een doorschuifdag kunt aanvragen wat inhoud dat je voor een keer je maandag ook vrij bent, maar die weer moet inhalen op de eerstvolgende zaterdag. Dus dan heb je ineens weer een week die akelig veel op de huidige lijkt: zaterdag en maandag ben je vrij en daarna werk je zes dagen door voordat je je eerste weekenddag weer hebt. Het is een keuze. Je hoeft er geen gebruik van te maken, maar je werkgever is verplicht in goed overleg zo’n dag drie keer per jaar te verstrekken. Waar zij dat wensen, zouden ze eventueel een hoger aantal doorschuifdagen standaard in het cao kunnen opnemen.
Andere culturen zonder zeven dagen.
Op het eerste gehoor klinkt het waarschijnlijk absurd om van een week vier dagen te maken, maar er zijn voorbeelden te over van culturen die ons model van zeven dagen niet eens kenden. In de tijd van de maya’s hanteerden zij 20 weken van 13 dagen. Op Bali zijn ze een tijd gewend geweest om weken te hebben van tien dagen. Iets verderop op het eiland Java bestaat de traditionele week er zelfs nu nog uit vijf. Daar worden ze marktdagen genoemd. Al worden ze wel gebruikt naast het westerse systeem, zodat weekcombinaties ontstaan. Ze worden onder meer gebruikt voor het bepalen van gunstige of ongunstige dagen. Toen Keizer Constantijn bevelhebber was van het Romeinse Rijk was er een kleine periode dat er een achtste dag was. En tijdens de Franse Revolutie wilde ze zelfs naar een systeem toen van tien dagen, ook wel décades genoemd. [bron Wiki]
Zo’n gekke gedachte is het dus niet om een andere weekmodel in te voeren. Met wisselende succes zijn er volksstammen voor ons geweest die er ook mee hebben geëxperimenteerd. Daarbij zullen onderwerpen zoals oogst, astrologie en de lokale geloofsvormen steeds een belangrijke basis zijn geweest om te bepalen op hoeveel dagen men moest uitkomen. Wat echter altijd een vast ingrediënt blijft is het aantal dagen dat de aarde erover doet om rondom de zon te draaien. Al zijn er voor ons geweest die ook daar hun bedenkingen bij hadden.
Het zal wel even duren voordat we afscheid nemen van het zeven dagen systeem. De hele economie moet ervoor worden aangepast, kalenders, agenda’s, roosters, computersystemen, het zal er allemaal op moeten worden aangepast. De week omgooien gaat dus een ingrijpende aangelegenheid worden, eentje die veel stuivers zal gaan kosten en veel gewenning met zich mee brengt. Zucht, er is dus een grote kans dat het er misschien wel nooit van komt.
Op het moment van schrijven is het voor mij een vrijdag. Nog maar één dagje…dan zit die lange week er eindelijk weer op.
